Türk Fındık Piyasası 2025: Rekolte Düşüşüne Rağmen Tarihi İhracat Rekoru Bekleniyor

Türkiye'nin en stratejik tarımsal ihraç ürünlerinden biri olan fındık, 2025 üretim sezonuna zorlu koşullar altında giriyor. Karadeniz bölgesini son yıllarda etkisi altına alan kahverengi kokarca zararlısı ve şiddetli zirai don olayları, rekolte beklentilerini ciddi ölçüde düşürürken, piyasa dinamikleri ve artan fiyat beklentileri, ihracat gelirinde tarihi bir rekor kırılabileceği sinyallerini veriyor. Ulusal Fındık Konseyi (UFK), tüm olumsuzluklara rağmen 2025 yılı için 3,5 milyar dolarlık rekor bir ihracat geliri hedefliyor.

2025 Mahsulünü Tehdit Eden Başlıca Faktörler: Don ve Kokarca

Dünya fındık üretiminin ve pazarının lideri konumundaki Türkiye, bu yıl iklim ve zirai sorunların çifte baskısı altında. UFK Yönetim Kurulu Üyesi Sebahattin Arslantürk'ün açıklamalarına göre, 2025 mahsulünün geleceği üzerinde iki büyük tehdit bulunuyor:

1. Zirai Don Hadisesi: Özellikle 2025 yılının Şubat ayında Doğu Karadeniz'i etkisi altına alan şiddetli don olayı, fındık bahçelerinde ciddi hasara yol açtı. Bu durumdan en ağır etkilenen il ise Ordu oldu. Arslantürk, yaşanan don nedeniyle Ordu'nun "tarihinin en düşük rekoltesini" gerçekleştirebileceğini vurguluyor. Bu durum, toplam üretim miktarını doğrudan aşağı çeken en önemli etken olarak öne çıkıyor.

2. Kahverengi Kokarca Zararı: Fındık bitkisinin öz suyunu emerek hem kalitesini düşüren hem de verim kaybına neden olan kahverengi kokarca istilası, etkisini artırarak sürdürüyor. Geçen yıla oranla daha fazla görülen zararlıya karşı kimyasal ve biyolojik mücadele devam etse de, UFK'nın öncü tahminlerine göre kokarcanın bu yıl yaklaşık 30 bin tonluk bir ürün kaybına neden olacağı öngörülüyor.

İklim Değişikliği ve Kuraklığın Rolü

Bu iki ana soruna ek olarak, küresel iklim değişikliğinin bir yansıması olarak görülen kuraklık da rekolteyi olumsuz etkiliyor. Özellikle Batı Karadeniz'de etkin olan kuraklığın, Orta ve Doğu Karadeniz'i de kısmen etkilediği belirtiliyor. Bu faktörün de yaklaşık 60-70 bin tonluk bir verim kaybına daha yol açacağı tahmin ediliyor.

Rekolte Beklentileri ve Ekonomik Görünüm

Tüm bu olumsuz etkenler bir araya geldiğinde, toplam rekolte tahminleri aşağı yönlü revize ediliyor. Sebahattin Arslantürk ve Tarım Bakanlığı'nın il bazlı çalışmalarıyla uyumlu olarak, 2025 yılı toplam kabuklu fındık rekoltesinin 450 bin ton seviyelerine kadar gerileme potansiyeli taşıdığı düşünülüyor.

Bu miktar, önceki yıllara göre belirgin bir düşüş anlamına gelse de, ekonomik beklentiler tam tersi bir yönde ilerliyor. 2024 Ocak-Aralık döneminde yaklaşık 325 bin ton fındık ihracatından 2,8 milyar dolar gelir elde edilmişti. 2025'te ise arzın azalmasıyla birlikte fiyatların ciddi oranda artması bekleniyor. UFK'nın projeksiyonuna göre, bu fiyat artışları, düşük miktarın yaratacağı gelir kaybını telafi etmekle kalmayıp, 700 milyon dolarlık bir ek gelir sağlayacak. Bu sayede toplam ihracat gelirinin 3,5 milyar dolara ulaşarak tüm zamanların rekorunu kırması hedefleniyor.

Fiyat Beklentileri ve Üreticilere Stratejik Çağrı

Piyasadaki arz-talep dengesinin fiyatlar üzerindeki etkisi şimdiden konuşuluyor. Rekoltenin düşük olacağı beklentisi, fındık fiyatlarının kısa sürede kilogram başına 250 TL, hatta 300 TL seviyelerine ulaşabileceği öngörüsünü güçlendiriyor.

Bu noktada Ulusal Fındık Konseyi, üreticilere kritik bir uyarıda bulunuyor. Fiyatların potansiyelini tam olarak yakalayabilmek için üreticilerin stratejik davranması gerektiği vurgulanıyor. Yapılan çağrıda şu iki nokta öne çıkıyor:

• Kontrollü Satış: Üreticilerin, ürünlerini pazara bir anda sürmek yerine, ihtiyaçları doğrultusunda ve piyasayı takip ederek kademeli olarak satmaları tavsiye ediliyor.

• Emanetten Kaçınma: Fındığın "emanete" bırakılmaması, yani tüccara fiyatı belirlenmeden teslim edilmemesi, üreticinin fiyat kontrolünü elinde tutması için hayati önem taşıyor.

Türk fındık sektörü 2025'te üretim açısından zorlu bir sınavdan geçiyor. Ancak piyasa koşulları, düşük rekoltenin bir dezavantajdan ziyade, fiyatları ve dolayısıyla toplam ihracat gelirini yukarı taşıyan bir manivelaya dönüşebileceğini gösteriyor. Üreticinin bilinçli adımları ve piyasanın doğru yönetilmesiyle, fındıkta üretimdeki kayba rağmen gelirde tarihi bir başarıya imza atılması bekleniyor.